Het gebied van Oudleusen en Nieuwleusen maakte deel uit van het oerstroomdal van de Vecht, dat aan het einde van de voorlaatste ijstijd (de Riss-ijstijd, zo'n 150.000 tot 200.000 jaar geleden) veel groter was dan het huidige Vechtdal. Nu stromen door dit eens zo uitgestrekte rivierdal twee kleine riviertjes: de Reest in het noorden en de Vecht in het zuiden. Het gebied ertussenin was eeuwenlang een nat heide- en veenmoerasgebied. Nieuwleusen ontstond in 1635 als veenkolonie van Oudleusen. Het is de oudste veenkolonie in deze streek.